Bilim insanları HIV aşısının 2021 yılı itibariyle kullanılabileceğinden umutlu...
Yayın tarihi: 20 Aralık 2019 Yayına hazırlayan bilgisi sayfa sonunda
Uzmanlara göre preventif (önleyici) HIV aşısının kullanılabileceği günlere çok yaklaştık. Şu anda HVTN702, Imbokodo ve Mosaico isminde üç çalışma ileri fazlarda ve umut verici biçimde devam ediyor.
San Francisco Halk Sağlığı Merkezi bünyesindeki Bridge HIV Araştırmaları Merkezi’nin Direktörü Dr. Susan Buchbinder, aynı zamanda Imbokodo ve Mosaico aşı çalışmalarının da yönetiminde. Dr. Buchbinder geçtiğimiz günlerde Amerikan NBC televizyonuna verdiği demeçte “Şu anda üç aşı çalışması sürdürülüyor ve üçü de tahminlerimizden daha etkili bir şekilde, hızla sonuca doğru ulaşmak üzere! Açıkçası bu durumun, bugüne kadar bu konuda karşılaştığımız en umut verici durumlardan biri olduğunu düşünüyorum” deyince, HIV alanında çalışan herkesin konuya dair ilgileri de umutları da tazelendi.
Peki aşı çalışmalarında son durum nedir?
Imbokodo isimli aşının denemeleri 2017 yılında Güney Afrika’da başladı, hatta bu çalışmanın katılımcılarının %50’si 18-25 yaş aralığındaki kadınlarından oluşuyor. Imbokodo’nun bir benzeri olan Mosaico isimli aşı denemeleri ise Ekim 2019 sonunda başladı. Her iki çalışmada da “mosaic” adı verilen *immunojenler kullanılarak HIV’in farklı türlerine karşı bağışıklık sisteminin tepki vermesinin sağlanması amaçlanıyor. Çalışmalar, 4 ayrı zamanda yapılan 6 dozundan oluşuyor.
*İmmünojen: Organizmaya verildiklerinde kendilerine karşı salgısal ya da hücresel bağışıklık yanıtı oluşumunu tetikleyen moleküller immünojen olarak adlandırılır
Mosaico’nun Güney Afrika’da devam eden denemelerine ek olarak Amerika, Latin Amerika ve Avrupa’daki 57 merkezde toplam 3.800 eş-cinsel erkek ve trans birey üzerinde de denemelere başlanacak.
HVTN702 isimli diğer aşı ise, önceden yapılan ve başarısızlıkla sonuçlanan RV144 isimli aşının devamı niteliğinde yapılan bir çeşit aşı geliştirme çalışması. RV144 isimli aşı, HIV enfeksiyonunda gösterdiği başarısızlık nedeniyle geniş çaplı kullanımı uygun görülmemişti. 2000’li yılların sonuna doğru gerçekleştirilen bu başarısız çalışmadan bu yana Amerika Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Kurumu’ndan (NIAID) araştırmacılar, aşının daha etkili bir versiyona dönüşmesi için çalışmalarını sürdürmeye devam ediyorlar. Aşının yeni versiyonu olan HVTN702’nin denemeleri 2016’dan beri Güney Afrika’da sürdürülüyor ve ilk sonuçları önümüzdeki yılın sonlarında duyurulacak.
Kırmızı Kurdele İstanbul’un kahramanı NIAID Direktörü Dr. Anthony Fauci’ye göre bu alanda geliştirilecek bir aşı %50 etkililik dahi gösterse, yeni vakaların oluşmasını engelleyecek etkili bir korunma yöntemi olarak tarihe geçecek ve eğer *PrEP ve **TasP gibi korunma araçları ile birlikte kullanılırsa, kısmi etkili bir aşı dahi şu aşamada çok işe yarayacak!
İlk olarak 2012 yılında, Amerika Birleşik Devletler Gıda ve İlaç Kurulu (FDA) tarafından onaylanan PrEP (Pre-exposure prophylaxis),HIV bulaş riskini azaltmak için cinsel temas öncesinde alınan bir ilaç rejimidir. PrEP için Türkçe'de kullanılan yaygın çeviri ‘temas öncesi korunma tedavisi’dir.
** www.kirmizikurdele.org/tasp
HIV tedavisinde kullanılan ilaçlar (ART) yeni HIV vakalarının önlenmesinde en etkili yöntemlerden biridir. Bu stratejiye Korunma Amaçlı HIV Tedavisi, Treatmant as Prevention - TasP adı verilmiştir.
Zaman zaman aşı ya da yeni ilaç denemelerinin erken sonlandırılması da söz konusu olabilir. Bu durum test edilen ürünün gerçekten işe yaradığına ya da yaramadığına dair su götürmez kanıtlar bulunduğunda, bazen de insan sağlığına zararlı olduğu tespit edildiğinde gerçekleşiyor.
Şimdiye kadar, aşı çalışmalarının hiçbiri erken sonlandırılmadı. Bu da bize, aşıların etkili olduğu ancak henüz bunu tam olarak kanıtlayacak bilimsel verilerle ispatlanamadığını anlatıyor.
Çalışmalarına başladığı günden bu yana benimsediği kanıt temelli aktivizm yaklaşımı ile Dünya’nın her yerindeki tüm HIV bilimi çalışmalarını ve yayınları düzenli olarak takip eden Kırmızı Kurdele İstanbul ekibinden Kağan Çavuşoğlu (Aktivist, Kırmızı Kurdele İstanbul Genel Sekreteri) ise gelişmelerle ilgili olarak;
‘’Aşı çalışmalarından gelen haberler heyecan verici.
Belki bu aşıların hiçbiri %100 etkili olmayabilir ama Dr. Fauci’nin söylediği gibi %50 etkili olmaları bile çok büyük fark yaratacaktır.
Biz aktivistler kondom ve PrEP, Belirlenemeyen eşittir Bulaştırmayan gibi harika önleme araçlarının her birinin ne kadar etkili ve önemli olduğunu deneyimledik. Bu deneyime bir de aşıyı eklediğimizde virüsü durdurma mücadelesinde elimiz çok daha güçlenecek’’ dedi.
Tüm bu umut verici gelişmelere ek olarak Ekim 2019’da Amerika’dan güzel bir haber daha geldi. NIAID ve Bill & Melinda Gates Vakfı yaptıkları işbirliği ile kesin HIV tedavisinin geliştirilmesi çalışmaları için önümüzdeki dört yıl süresince her iki kuruluşun da 100 milyon dolar araştırma yatırımı yapacaklarını açıkladılar. www.kirmizikurdele.org #hivhakkindahersey #hivcokdegisti
Yayına hazırlayan: Kırmızı Kurdele İstanbul Gönüllüsü B. Tıp Fakültesi Öğrencisi