Herkes için #hivbilgisi kaynağı www.kirmizikurdele.org'den, kendisi de HIV pozitif olan, oruç tutan ve oruç tutan HIV pozitiflerle çalışma deneyimi yüksek olan bir hekimin görüşleriyle zenginleştirilmiş bir #hivbilgisi yazısı.
www.kirmizikurdele.org herkes için #hivbilgisi #hivhakkindahersey
Yayına hazırlayan: Kırmızı Kurdele İstanbul Gönüllüsü B. Güncelleme tarihi: Mart 6, 2024
Türkiye’nin #hivbilgisi sağlayıcısı ve kaynağı www.kirmizikurdele.org ve @redribbontr sosyal medya hesaplarındaki #hivbilgisi içerikleri ve tüm içerikler KAYNAK GÖSTERMEK ŞARTIYLA herkesin paylaşımına açıktır. Paylaşımlarınızda web-sitemizi kaynak göstermenizi/mention/etiket vb. yapmanızı rica ederiz. Bunlar dışında özel olarak izin sormanıza gerek yoktur.
Her biri ilgiyle okunan #hivbilgisi yazılarımızda bu kez gündeme uygun bir konuyu ele alıyoruz.
HIV'e ilişkin çok çeşitli konu başlıklarında her ay yüzlerle ifade edilen oranda soru alan #onlinehivdanismanligi servisimize, yaklaşan Ramazan ayı dolayısıyla en çok iletilenlerden biri olan 'HIV pozitifler oruç tutabilir mi?' sorusunu kısa ve sıradan bir yanıtla geçiştirmek yerine, konuya ilişkin kaynakları, bilimsel çalışmaları inceleyerek ve uzmanından görüş alarak her zaman başvuru kaynağı olacak bir #hivbilgisi yazısı hazırladık.
Kendisi de HIV pozitif olan, oruç tutan ve düzenli olarak oruç tutan HIV pozitif bireylerle çalışma deneyimi yüksek olan Dr. Stephen Watiti'nin de görüşlerine başvurarak zenginleştirdiğimiz 'HIV pozitifler oruç tutabilir mi?' başlıklı #hivbilgisi yazımızı konuya ilişkin yararlı bir başvuru kaynağı olması umuduyla paylaşıyoruz.
-Oruç HIV pozitifler için riskli mi? HIV pozitifler oruç tutabilir mi?
Konunun uzmanları bu önemli soruya doğrudan evet ya da hayır diye cevap vermek yerine kişinin tedavi geçmişi, tedavi uyumu, genel sağlığı, beslenme düzeni gibi pek çok şeyi dikkate alarak, yani kişiye göre cevap veriyor.
Bizim cevabımıza gelirsek; detaylı yanıtı vermeden önce söylenmesi gereken en gerekli şeyi kısa yoldan söyleyerek başlayalım;
sağlığınızı doğrudan etkileyebilecek bu kararı asla tek başınıza vermemelisiniz.
Oruç konusunda doğru karar vermenize yardımcı olacak en doğru kişi, HIV tedavinizi sürdürmekte olan doktorunuzdur. Çünkü HIV tanınızı ne zaman aldığınızı, virüs yükü (viral yük, viral load) ve CD4 hücresi sayımlarınızın güncel durumunu ve genel sağlık durumunuzu en iyi bilen kişi doktorunuzdur. Bu bilgiler ve doktorunuzun görüşleri, oruç konusunda doğru adımlar atmanızı sağlayacak en önemli faktörlerdir. Dolayısıyla bu kararı hekiminizle birlikte almanız çok önemlidir.
Bu kısa girişten sonra, cevabı biraz detaylandıralım;
Özellikle ilaç tedavisinin başlarında olanlar yani henüz kısa sayılabilecek bir süredir HIV ilaç tedavisi (ART) uygulayanlar oruç kararı konusunda çok da hızlı olmamalı bizce. Çünkü vücudun hala HIV şokunu atlatmaya ve tedaviye uyum sağlamaya çalıştığını rahatlıkla var sayabiliriz. Oruç konusunda net kararı zamana yaymanızda fayda var. Bu enine boyuna değerlendirilmesi gereken bir süreç ve iyi düşünülmemiş kararlar sağlığınıza olumsuz etki edebilir. Ve biz sağlığınızın olumsuz etkilenmesini, başarılı giden bir ilaç tedavisinin
Eğer uzun sayılabilecek bir süredir tedavi görüyorsanız, virüs yükünüz belirlenemeyen seviyedeyse ve genel sağlık durumunuzun iyiliğine bağlı olarak kendinizi oruç tutmaya yetecek zindelikte hissediyorsanız, doktorunuzla detaylı bir görüşme yapmayı ve oruç tutmanızı kolaylaştıracak tavsiyeler istemeyi düşünebilirsiniz.
-En önemli detay: ilaç alma zamanı
Bir diğer önemli ve atlanmaması gereken detay ise ilaçlarınızı alma zamanlarınız.
Oruç tutma isteği içinde olan HIV pozitif bireylere (genel sağlık durumu, virüs yükü, CD4 seviyesi, tedavi görüp görmediği gibi sorulardan sonra) sorulacak ilk soru ilaçlarını alma zamanıyla ilgilidir.
Eğer rutin ilaç alma zamanınız, doğal olarak iftardan sonraya denk geliyorsa işler biraz daha kolay olabilir. Ancak günde iki kez ilaç alıyorsanız ya da rutin ilaç alma zamanınız sabahın ilk saatlerine denk geliyorsa, ilaç zamanını değiştirmek ve buna bağlı uyum sorunları yaşamamak oldukça önemli bir hale geleceği için, doktorunuzun görüş ve tavsiyeleri da aynı oranda yüksek önem kazanır. İlaçları atlamamak ve tedavi uyumunu bozmamak birinci önceliğiniz!
Fakat doktorunuzdan yeşil ışık aldığınızda bile oruç tutarken ekstra adımlar atmanız gerekiyor. Doktorunuzun vereceği onay, hiç sorun yaşamayacağınız anlamına gelmiyor. Sorunsuz bir oruç periyodu için bazı basit ama önemli tedbirler almak her zaman iyi bir fikirdir.
Örneğin; gün boyu daha az gıda tüketmeniz mineral ve vitamin alımınızı ciddi şekilde azaltabileceği için vücudunuzu ek vitaminler ve minerallerle desteklemeniz önem kazanabilir. Bu önerinin doğuracağı ‘peki hangi vitamin ve mineraller’ sorusunun yanıtı için ise yine doktorunuzu işaret edeceğiz. Çünkü her bünyenin vitamin ve mineral dengesi farklı olabileceği için, size en uygun önerileri ancak doktorunuz verebilir. Hatta bunun için bazı testler bile yapabilir.
-Bir diğer hayati detay ise; Su!
Su hepimiz için çok önemli ancak HIV ile yaşayanlar için daha da önemli. Bu asla ihmale gelmeyecek bir detay. Dolayısıyla su oruç kararınızı doğrudan etkileyebilecek bir faktör.
Eğer oruç tutmaya karar verdiyseniz, gece boyunca bol su için ve sizi susatabilecek tuzlu, şekerli yiyeceklerden titizlikle kaçının. Dehidrasyondan* kaçınmak için güneşe ya da ısıya gerektiğinden fazla maruz kalmamaya da aynı özeni gösterin.
(*Su kaybı. Vücudun gün içerisinde kaybettiği suyu, yeterli su alımı ile telafi edemediğinde meydana gelir.)
Çalışırken vücudunuza aşırı yüklenmeyin ve oruç tutarken dinlenmeye, her zamankinden daha çok vakit ayırın.
Konuyla ilgili olarak görüşlerine başvurduğumuz kendisi de HIV pozitif olan, oruç tutan Dr. Stephen Watiti** ‘’Eğer tek tabletlik bir ilaç rejimini takip ediyorsanız, ilaçlarınızı gece alıyorsanız ve tamamen sağlıklı, tamamen zinde hissediyorsanız, oruç tutmanıza kağıt üzerinde bir engel olmadığı söylenebilir.
Ancak, farklı bir ilaç rejimini takip edenler ve başka belirleyici detaylı durumlar içinde olan HIV pozitif bireyler nasıl oruç tutulacağına dair rehberliğe diğerlerinden daha çok ihtiyaç duyarlar’’ diyerek #hivbilgisi yazımızda aktarmaya çalıştıklarımızı net bir biçimde özetledi.
Yazıyı, oruç konusunda en doğru rehberliği tedavinizi takip eden hekimden alabileceğinizi ve nihai kararınızı vermeden önce bunu mutlaka yapmanız gerektiğini hatırlatarak bitiriyor ve Ramazan ayının herkes için hayırlara vesile olmasını diliyoruz.
www.kirmizikurdele.org #hivhakkindahersey #hivindogrusu **Tıp Doktoru, HIV pozitif birey, Klinik yöneticisi, Mildmay Center Uganda. Detay için; http://chau.co.ug/dr-stephen-watiti/
Yazı ilk olarak Mayıs 2018'de www.kirmizikurdele.org'de yayınlanmıştır.