-PrEP nedir?-
(Pre-exposure Prophylaxis - Temas Öncesi Korunma - Temas Öncesi Profilaksi)

İlk olarak 2012 yılında, FDA (ABD Gıda ve İlaç Kurumu) tarafından onaylanan PrEP HIV bulaş risklerini azaltmak için

cinsel temas öncesinde alınan bir ilaç rejimidir. PrEP için Türkçe'de kullanılan yaygın

çeviri önerileri ''Temas Öncesi Korunma'' ve/ya da ''Temas Öncesi Profilaksi''dir.

Bugüne kadar yapılan çeşitli klinik çalışmalarda, PrEP’in ciddi yan etkilerle karşılaşmadan HIV ile

enfekte olma riskini önemli ölçüde azalttığına dair önemli bulgular ortaya konulmuştur.

 

PrEP için genellikle, HIV tedavisinde yaygın olarak kullanılan Tenofovir ve Emtricitabine moleküllerini içeren tabletler

 kullanılmaktadır. Bununla birlikte 2022 yılından itibaren Cabotegravir isimli molekülün enjekte edilebilir uzun salınımlı

(belirli aralıklarla yapılan enjeksiyon) formu da PrEP olarak önerilmeye/kullanılmaya başlanmıştır.
 
Ulusal sağlık sistemlerinin geri ödemeye (reçete ile ücretsiz tedarik) alıp almaması konusunda geniş katılımlı

tartışmaların yapıldığı PrEP, henüz belirli sayıda ülkede geri ödeme sistemine dahil edilmiş durumda

ve Türkiye bu ülkelerden birisi değil.

PrEP aynı zamanda, HIV bulaş risklerini azaltmak ve korunma araçlarını çoğaltmak konusunda uzun yıllardır

çalışan HIV aktivist gruplarının en tarihi başarılarından biri olarak da anılmaktadır.

 

-PrEP ile PEP aynı şey midir? PEP nedir?-

PrEP ile PEP aynı şey değildir.

Post Exposure Prophylaxis yani Temas Sonrası Korunma/Temas sonrası Profilaksi ise mevcut HIV tedavisi ilaçlarından

bazılarının HIV’e karşı riskli temas sonrası önleme kullanılmasıdır. Özünde bir acil durum uygulaması olan bu yöntem
hakkında detaylı bilgiyi buraya tıklayarak edinebilirsiniz.

​

​

​

​

​

-PrEP nasıl işlev görür?-

 

En basit ifadesiyle; HIV ile karşılaşmadan önce PrEP almak, HIV’in vücutta etkin olabilmesini

engelleyen bir bariyer kurmak olarak açıklanabilir.

 

​

-Ne sıklıkla ve nasıl kullanılır?-

 

PrEP kullanımı için belirlenmiş ve önerilen dört alternatif kullanım biçimi vardır.

 

1- Düzenli ve kesintisiz  olarak günde bir tablet kullanımı.

Kinik araştırmalarda, bu tür kullanımın hem anal hem vajinal seks için koruma sağladığı görülmüştür.

​2. On demand -yani amaca uygun/amaca yönelik/aktivite bazlı- kullanım.

On demand ya da event based denilen bu yöntem sadece planlı bir cinsel aktivite düzeni olanlar için uygundur.

Özetle eğer genel olarak cinsel aktivite gününüzü bilen birisiyseniz, sadece o kapsamda PrEP

kullanarak daha az ilaç kullanmış olursunuz. Ancak bu yöntem Hepatit B'si olanlar için önerilmez.
Çünü PrEP için kullanılan molekül ile Hepatit B tedavisinde kullanılan moleküller benzerlik

gösterebilir ve ilacı bir kullanıp bir bırakmak Hepatit B tedavisi gören kişilerin karaciğer

sağlığı açısından riskler oluşturabilir.

On demand kullanım için önerilen kullanım aşağıdaki gibidir.


(*Cinsel ilişkiden 24 saat önce 2 tablet,
ilk 2 tabletten 24 saat sonra 1 tablet,
ikinci gün alınan 1 tabletten sonra 1 tablet.

Yani eğer cinsel aktivite günü Çarşamba günü ise
Salı 2 tablet, Çarşamba 1 tablet, Perşembe 1 tablet)

​3. SPCP yöntemi 

Her gün yani haftada yedi gün yerine sadece Salı, Perşembe, Cumartesi ve Pazar günleri
PrEP kullanımı öneren bu yöntemin bazı faydaları şunlardır;

Ayda sadece bir veya iki kez seks yapıyorsanız, her gün hap almak istemeyebilirsiniz.
Bu 1 veya 2 olay için sizi korumanız gerekenden daha fazla hap olduğunu hissedebilirsiniz.

Haftada 4 hap, sisteminizde iyi bir ilaç temeli sağlar ve cinsel açıdan daha aktif bir

dönemde olduğunuzu bildiğiniz zaman haftada 7 hapa kadar taşımayı seçebilirsiniz.

On demand (yöntem 2) PrEP kullanan bazı insanlar, ayın çoğu haftasında zaten haftada 4 tablet kullanmakta olduklarını fark ederler

ve bunun yerine SPCP yöntemine geçerler. Çünkü SPCP yöntemi her ay aldığınız tablet sayısını neredeyse yarı yarıya azaltır bu da

doğal olarak aylık maliyeti yarı yarıya azaltır. Yani bir kutu ilacı yaklaşık olarak iki ay boyunca kullanıyor olursunuz.
 

​

4. Tatil PrEP'i - Dönemsel PrEP

Hem anal hem vajinal seks için yüksek oranda önleme vaat eden bu yöntem özetle;

tatile gitmeden önceki bir hafta +
tatil süresince +

ve tatilden döndükten sonraki bir hafta 

şeklinde bir kullanımı tavsiye eder.

Yani 7 tablet + tatil süresinde her gün bir tablet + 7 tablet şeklinde kullanılır.

Bu yöntem genellikle aşağıdaki durumlarda tavsiye edilir;

-HIV görülme sıklığının yüksek olduğu bir ülkeye seyahat/tatil planınız varsa,

-Kondomların her zaman kolayca bulunamayacağı ve kullanılamayacağı durumlar ön görülüyorsa,

-Belirli bir süre zarfında artan sayıda ve HIV durumunda emin olmadığınız insanlarla cinsel ilişki planlıyorsanız.

Tatil (ya da belirli bir periyoddan) önce yedi gün, sonra yedi gün kullanımın önerilmesinin sebebi,

yedi günlük PrEP kullanımın hem anal hem de vajinal seks için güvenilir oranda ilaç

depolanmasını sağlayacak oluşu.
 

PrEP yemeklerden önce ya da sonra günün herhangi bir saatinde alınabilinir.

Tavsiye edilen kullanım PrEP'i hep aynı saatte almak ve unutmamak için göz önünde
(diş macunu yanı, başucu vb.) bulundurmaktır.

Bu yöntemlerden hangisinin sizin için uygun olup olmadığına ise mutlaka bir uzman hekimle

birlikte karar vermeniz gerekmektedir

​

​

Konuyla ilgili sıkça sorulan HIV sorularından biri olan ''Arkadaşımın HIV tedavisi

ilaçlarını PrEP olarak kullanabilir miyim?''in cevabı için buraya tıklayın.

 

​

​

-Kimler PrEP kullanabilir?-

 

PrEP kullanımı kendisini HIV'den korumak isteyen herkes için önerilmektedir.

Ancak uzman tarafından -çeşitli standartlara göre- bir risk değerlendirmesi yapılması kesinlikle gereklidir

ve PrEP kullanım kararı tek başına değil, bu riskleri hesaplayacak bir uzman ile birlikte verilmelidir.

HIV bulaş riski oranları, kişilerin çalıştıkları sektörler,

cinsel davranışları ve cinsel partnerlerine bağlı olarak değişebilir.

 

​

-PrEP ve diğer CYBE'ler-
-PrEP cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlara karşı etkili midir?-

 

Araştırmalar doğru şekilde PrEP kullanımının HIV bulaş olasılıklarını azaltmada yüksek ölçüde etkili olduğunu göstermektedir.

Ancak, PrEP cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlara veya gebeliğe karşı tedbir olarak kullanılmaz. Cinsel yolla bulaşabilecek

tüm enfeksiyon ve istenmeyen gebeliklere karşı bilinen ve önerilen en güvenli kondomdur. PrEP kullanılırken, cinsel yolla

bulaşabilen diğer enfeksiyonlara karşı önlem almak ve düzenli test yaptırmak her zamankinden daha önemlidir.

 

Diğer tedbirler olmaksızın ve düzenli testler yapılmaksızın PrEP kullanımının riskleri tamamen bireylerin kendilerine aittir.
PrEP kullanırken belirli bir sıklıkta (genelde 3 ay) CYBE ve HIV testi yaptırmanız mutlaka gereklidir.

 

​

​

-PrEP işe yarar mı?-

 

Bir çok önemli PrEP çalışmasında doğru şekilde PrEP kullanımın,

HIV'e karşı %99 oranında önleyici olduğu ifade edilmiştir

Ancak yanlış/eksik kullanılması, önerildiği gibi kullanılamaması durumunda

herhangi bir işlevinin olmayacağının özellikle vurgulamak gereklidir.

İngiltere’de gerçekleştirilen PROUD isimli araştırmada PrEP kullanan eşcinsel erkeklerde HIV enfeksiyon bulaşını
yüzde 86 düzeyinde azalttığı ortaya konmuştur. Bu sayının içinde HIV ile enfekte olan ancak enfekte oldukları
sırada PrEP kullanmayan kişiler de yer almaktadır. PrEP doğru şekilde kullanıldığında koruyuculuğunun
yüksek düzeyde olduğu ispatlanmıştır.

 

 

-PrEP güvenli midir?-

 

PrEP için kullanılan ilaçlar, HIV ile yaşayan yüzbinlerce insanın kullandığı ilaçların aynısıdır. Günümüzün HIV ilaçları (ART) güvenlidir

ve yan etkileri oldukça seyrek görülmektedir. Bu yan etkiler arasında mide bulantısı, baş ağrısı ve yorgunluk gibi hafif

yan etkiler yer almaktadır. HIV ilaçları nadiren de olsa karaciğer fonksiyonlarını etkileyebilmektedir. Ek bir önlem olarak,

PrEP kullanıcılarının karaciğer fonksiyonlarının düzenli biçimde takip altında tutulması gereklidir.
 

​

-Türkiye'de PrEP var mı?-
 

Bireysel kullanım talepleri her geçen gün artıyor olsa da, henüz ülkemizde uygulanmakta olan bir PrEP programı yoktur.
Ek olarak PrEP amaçlı kullanım için geri ödeme sistemine alınmış ilaç da yoktur.

Ülkemizdeki ilk PrEP kılavuzu ise ancak 2022 yılında Türkiye HIV/AIDS platformu tarafından yayınlanmıştır.
(Detaylar ve kılavuz için aşağıdaki görsele tıklayın)

Herhangi bir enfeksiyon uzmanına gidip istek üzerine PrEP reçetesi yazdırabilirsiniz ancak ilacı ücretsiz temin yani ilaç bedelinin

sosyal güvenlik kurumu tarafından karşılanması gibi seçenekler maalesef -henüz- mümkün -değildir.

Buna karşın, ilaç bedelini kendi bütçelerinden karşılayarak düzenli PrEP kullananlar olduğunu biliyoruz. 

​

Bu karar tamamen kişinin tercihine bağlı olsa da, PrEP uygulaması öncesinde uzman hekim görüşü ve onayı almak ve uygulama

boyunca düzenli hekim ziyaretleri yaparak, gerekli testleri yaptırmak genel sağlığınız açısından şarttır ve
Kırmızı Kurdele İstanbul doktor reçetesi, bilgisi ve düzenli takibi olmadan PrEP kullanımını önermemektedir.

 

www.kirmizikurdele.org

#hivhakkindahersey

#hivindogrusu