-Temas Öncesi Korunma Tedavisi (TÖKT) PrEP nedir?-

İlk olarak 2012 yılında,  Amerika Birleşik Devletler Gıda ve İlaç Kurulu (FDA) tarafından onaylanan PrEP (Pre-exposure prophylaxis),

HIV bulaş riskini azaltmak için cinsel temas öncesinde alınan bir ilaç rejimidir. PrEP için Türkçe'de kullanılan yaygın

çeviri ‘temas öncesi korunma tedavisi’dir.

Bugüne kadar yapılan çeşitli klinik çalışmalarda, PrEP’in ciddi yan etkilerle karşılaşmadan HIV ile enfekte

olma riskini önemli ölçüde azalttığına dair önemli bulgular ortaya konulmuştur.

 

PrEP için, HIV tedavisinde yaygın olarak kullanılan Tenofovir ve Emtricitabine içeren Truvada isimli

tablet ya da tüm jenerikler versiyonları kullanılmaktadır.

Ulusal sağlık sistemlerinin geri ödemeye alıp almaması konusunda geniş katılımlı

tartışmaların yapıldığı PrEP, henüz sadece bir kaç ülkede reçete edilebiliyor.

PrEP aynı zamanda, HIV bulaş risklerini azaltmak ve korunma araçlarını çoğaltmak konusunda uzun yıllardır

çalışan HIV aktivist gruplarının en tarihi başarılarından biri olarak da anılmaktadır.

 

-PrEP nasıl çalışır?-

 

En basit ifadesiyle; HIV ile karşılaşmadan önce PrEP almak, HIV’in insan bedenine girişini engellemek için yeterince etken madde bulunması şeklinde açıklanabilir.

 

-Ne sıklıkla kullanılır?-

 

Klinik araştırmalarda PrEP iki farklı biçimde kullanılmıştır;
 

• Düzenli olarak günde bir tablet kullanımı

• Sadece gerektiğinde kullanım
  (riskli temastan 2 ila 24 saat öncesinde 2 tablet, riskli temastan 24 saat sonra bir tablet ve 48 saat sonra bir tablet).
  
  Bu kullanım biçimi “isteğe bağlı” veya “duruma bağlı” olarak adlandırılmaktadır.
   

Araştırma bulguları her iki kullanım yönteminin de etkili olduğunu gösteriyor. Ancak, “isteğe bağlı” kullanım yöntemi sadece gay

ve biseksüel erkekler üzerinde denenmiştir ve uygulama metoduna ilişkin karar bir uzman hekim ile birlikte verilmelidir.

 

-Kimler PrEP kullanabilir?-

 

PrEP kullanımı, genel olarak yüksek HIV riski altındaki kişiler için önerilmektedir. HIV bulaş riski oranları, kişilerin çalıştıkları sektörler,

cinsel davranışları ve cinsel partnerlerine bağlı olarak değişebilir.

 

-PrEP cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlara karşı etkili midir?-

 

Araştırmalar doğru şekilde PrEP kullanımının HIV bulaş riskini düşürmede yüksek ölçüde etkili olduğunu göstermektedir.

Ancak, PrEP cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlara veya gebeliğe karşı bir koruma sağlamaz. Cinsel yolla bulaşabilecek

üm enfeksiyon ve istenmeyen gebeliklere karşı bilinen ve önerilen en güvenli kondomdur. PrEP kullanılırken, cinsel yolla

bulaşan enfeksiyonlara karşı önlem almak ve düzenli test yaptırmak her zamankinden daha önemlidir. Diğer tedbirler

olmaksızın ve düzenli testler yapılmaksızın PrEP kullanımının riskleri tamamen bireylerin kendilerine aittir.

 

-Ne kadar işe yarar?-

 

Bir çok önemli PrEP çalışmasında doğru şekilde PrEP kullananlar HIV ile enfekte olmamışlardır. Ancak yanlış kullanılması durumunda

herhangi bir işlevi olmayacağını özellikle vurgulamak gereklidir. İngiltere’de gerçekleştirilen PROUD isimli araştırmada PrEP

kullanan gay erkeklerde HIV enfeksiyon bulaşını yüzde 86 düzeyinde azalttığı ortaya konmuştur. Bu sayının içinde

HIV ile enfekte olan ancak enfekte oldukları sırada PrEP kullanmayan kişiler de yer almaktadır. PrEP doğru şekilde

kullanıldığında koruyuculuğunun neredeyse tam olduğu düşünülmektedir.

-PrEP güvenli midir?-

 

PrEP için kullanılan ilaçlar, HIV ile yaşayan yüzbinlerce insanın kullandığı ilaçların aynısıdır. Günümüzün HIV ilaçları (ART) güvenlidir

ve yan etkileri oldukça seyrek görülmektedir. Bu yan etkiler arasında mide bulantısı, baş ağrısı ve yorgunluk gibi hafif

yan etkiler yer almaktadır. HIV ilaçları nadiren de olsa karaciğer fonksiyonlarını etkileyebilmektedir. Ek bir önlem olarak,

PrEP kullanıcılarının karaciğer fonksiyonlarının düzenli biçimde takip altında tutulması gereklidir.
 

-Türkiye'de PrEP-
 

Bireysel kullanım talepleri her geçen gün artıyor olsa da, henüz ülkemizde uygulanmakta olan bir PrEP programı yoktur. Yani herhangi bir

enfeksiyon uzmanına gidip istek üzerine PrEP reçete ettirebilmek ve/ya da ilaç bedelinin sağlık sistemi tarafından karşılanması

gibi seçenekler mümkün değildir. Buna karşın, ilaç bedelini kendi bütçelerinden karşılayarak düzenli PrEP kullanan bireyler

olabilir. Bu karar tamamen kişinin tercihine bağlı olsa da, PrEP uygulaması öncesinde uzman hekim görüşü ve onayı almak

ve uygulama boyunca düzenli hekim ziyaretleri yaparak, gerekli testleri yaptırmak genel sağlığınız açısından şarttır.

 

#hivhakkindahersey

#hivindogrusu