top of page
HIV ve uyku kalitesi, AIDS ve uyku

-HIV ve uyku kalitesi-

-Uykunun HIV pozitif bireyler için önemi hakkında bilgiler-

Önemli noktalar
 

*Uyku fiziksel ve ruhsal saÄŸlık için çok önemlidir.
 

*Anksiyete, depresyon, madde- alkol kullanımı ve hastalıklar uyku sorunlarına yola açabilir.

 

*Daha iyi uyuyabilmeniz için basit yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleri yeterli olabilir.

Bazı HIV ile yaşayanların uyku sorunları yaşadıklarını bildirmektedir.

Bunun nedeni ise stres, huzurlu hissetmemek, endiÅŸeler, anksiyete, depresyon, diÄŸer hastalıklar, bazen de -özellikle de ilk günlerde- HIV ilaç tedavisinin yan etkileri olabilir. 
Kimyasal, sigara ve alkol kullanımı da sebep arasında sayılabilir.

​

Yeterli düzeyde uyumamak ciddi saÄŸlık sorunlarına neden olabilir. Daha iyi uyuyabilmek için yapabileceÄŸiniz bir kaç pratik ÅŸey vardır. Bazı durumlarda uyku ilaçları da yardımcı olabilir.

 

-Uykuya neden ihtiyaç duyarız?-

​

Uyku hem fiziksel hem de ruhsal saÄŸlık için çok önemlidir çünkü bedenin ve zihnin dinlenmesine ve iyileÅŸmesine izin verir. Uzun süreli uyku eksikliÄŸi depresyon gibi duygusal sorunlara yol açar. Zayıf veya eksik uyku sizi kalp hastalıkları, obezite ve tip-2 diyabet gibi saÄŸlık sorunlarıyla karşı karşıya bırakabilir. Uzun süreli uyku sorunlarının bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını olumsuz etkilediÄŸi ve kiÅŸinin hastalanma ihtimalini arttırdığı düÅŸünülmektedir.

 

 

-Uykunun Yapısı-

​

Uyku, REM uykusu ve NREM uykusu arasında sürekli deÄŸiÅŸen bir döngüyü takip eder. Vücut, gece boyunca  REM uykusu ve NREM uykusu evreleri arasında gidip gelir. Ä°yi bir gece uykusu için bu döngünün beÅŸ veya altı kez gerçekleÅŸmesi gerekir.

​

​

-Ne kadar uykuya ihtiyaç duyarız?-

​

Ä°nsanların uyku ihtiyacı farklılık gösterir. Ancak birçok yetiÅŸkinin her gece altı ile dokuz saat arasında uykuya ihtiyacı vardır. EÄŸer çok çalışıyorsanız veya egzersiz yapıyorsanız, hastaysanız, bir hastalıktan çıkıp iyileÅŸme dönemindeyseniz uyku ihtiyacınızın arttığını hissedebilirsiniz. Uyku hapları kiÅŸinin uykuya dalmasına yardımcı olabilir ancak kiÅŸiyi uykuda tutmaz. Bu da, kiÅŸinin ertesi gün uykulu hissetmesine neden olabilir. Yeterli miktarda

uyku almak önemlidir ancak gereÄŸinden fazla uyumamak da gerekir. Fazla uyumak motivasyonu azaltır ve daha yorgun hissetmenize neden olur.

​

​

-Uykusuzluk (Insomnia)-

​

Uyuyamama durumuna insomnia (uykusuzluk) denir ve bunun birçok biçimi bulunmaktadır.

Bazı insanlar uykuya dalmakta zorlanırken bazıları da
bir kaç saat uyuduktan sonra uyanır ve geri uyuyamazlar. Bazılarıysa sabah çok erken saatlerde uyanır ve bazı kiÅŸiler de uyuduktan
sonra da kendilerini dinlenmiÅŸ hissetmezler.

​

​

-UykusuzluÄŸun sebepleri-

​

Birçok insan için endiÅŸe ve stres uykusuzluÄŸun temel sebebidir. Bir sorun çözüldükten sonra uyku düzeni iyileÅŸir. Ancak, anksiyete ve depresyon gibi daha ciddi sorunlar daha uzun süreli uyku problemlerine neden olabilir. Gece terlemesi ve aÄŸrı gibi hastalık belirtileri de uyku düzenine olumsuz müdahale edebilir. Bu tür sorunları bir doktorla görüÅŸmek en iyi seçenektir.

​

Her ne kadar, bazı insanlar alkollü bir içkinin uykuya dalmak için kendilerine yardımcı olduÄŸunu düÅŸünseler de, tıpkı uyku saatine yakın bir zamanda kahve, çay gibi kafeinli içecekler içmek gibi, ağır düzeyde içki içmek de uykusuzluÄŸa neden olabilir. Madde kullanımı, özellikle de amfetamin (speed), metamfetamin (kristal meth), MDMA (ekstazi) ve kokain gibi uyarıcı madde kullanımı çok ciddi uyku sorunları yaratacaktır.

​

HIV ve HIV ile iliÅŸkili hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da -özellikle ilk günlerde- uykusuzluk (insomnia) veya diÄŸer uyku sorunlarına neden olabilir.Özellikle, HIV ilaçlarında kullanılan Efavirenz (Sustiva ve Atripla) isimli molekülün yaygın yan etkilerinden biri garip rüyalar ve uykusuzluktur. Birçok durumda, bu tür yan etkiler tedaviye baÅŸladıktan sonraki birkaç hafta içinde azalacak ve zamanla tamamen kaybolacaktır.

​

Yatağınız veya yastıklarınız rahatsız olması, yattığınız odanın çok dolu, sıcak veya soÄŸuk olması gibi pratik etkenler de uykunuzu bölebilir. Ä°deal olan, uyuduÄŸunuz odanın serin (18-24 derece arası) ve iyi havalandırılmış olmasıdır. Ayrıca, ışık sizi uyanık tutabileceÄŸi için, odanın mümkün olduÄŸunca karanlık olması gerekir. EÄŸer gürültü uyumanızı zorlaÅŸtırıyorsa, kulak tıkaçları iÅŸe yarayabilir.

​
 

-Uyku sorunlarıyla baş etmek-

​

Birçok durumda, iyi uykuyu geri kazanmak için birkaç yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸikliÄŸi yeterli olur. Bu deÄŸiÅŸiklikler, gün içinde kestirmemek, yataÄŸa gitmeden önce çay, kahve ve diÄŸer uyarıcılardan tüketmemek gibi önlemler olabilir.

​

EÄŸer mümkünse, uyku saatlerini düzenli hale getirmek bedeninizin bir rutin içine girmesini saÄŸlayabilir. Uyumak için kendinizi hazır hissetmeden yataÄŸa gitmemek de iÅŸe yarayabilir. EÄŸer yattıktan sonraki otuz dakika içinde uykuya dalamazsanız, yatakta aÅŸağı yukarı dönüp durup yılmış hissetmek yerine kalkın. Çünkü yatakta dönüp durmak sorunu daha kötü hale getirir.

​

Uyku günlüÄŸü denilen yöntemle, kendi uykunuzun kaydını tutmak da iÅŸe yarayabilir. HIV tedavinizi sürdüren doktorunuzla uyku sorunlarınızı paylaÅŸmaktan kaçınmayın. UykusuzluÄŸunuzun altında depresyon, fiziksel hastalık veya tedavi yan etkileri gibi tıbbi bir sebep varsa, en kısa sürede uygun bir önlem almak veya tedavi önerisinde bulunmak için, doktorunuzu bilgilendirmeniz gerekir. Uyumaya yardımcı olmak için uyku ilacı adı da verilen ilaçlar bulunmaktadır. Bazı bireyler uyumak için tıbbi yardımcı ürünler kullanır. OlaÄŸan uyku düzenine geçmeye yardımcı olmak için meditasyon da yapılabilir. Uyku hapları kiÅŸinin uykuya dalmasına yardımcı olabilir, ancak kiÅŸiyi uykuda tutmaz. Bu da, kiÅŸinin ertesi gün uykulu hissetmesine neden olabilir. Her ne kadar bu tür sorunlar yaratmayan yeni ilaçlar geliÅŸtirilse de, bazı uyku ilaçlarının uzun süreli kullanımı bu ilaçlara bağımlılık yaratabileceÄŸi için çok sık önerilmemektedir

​

EÄŸer uykuya dalmak sizin için zorsa, aÅŸağıdaki öneriler uykuya dalmak için size yardımcı olabilir:

​

*Sıcak bir banyo yapın.

​

*Papatya çayı veya süt gibi sıcak bir ÅŸey için. Fakat uyku saatinizden üç dört saat öncesinden sonra  kafeinli içecek tüketmeyin.

​

*EÄŸer stres ve endiÅŸe sizi uyanık tutuyorsa düÅŸüncelerinizi bir kağıda yazmak size yardımcı olabilir.  Uykuya dalmaya çalıştığınızda, kendinizi bir sonraki gün yapacaklarınızı düÅŸünürken buluyorsanız, gün içinde yapılacak iÅŸler listesi hazırlamayı alışkanlık haline getirin.

​

*Rahatlatıcı hareketler veya nefes egzersizleri uygulayın. Bazı bireyler aroma-terapik yağları rahatlatıcı bulurlar.

​

*Kitap okuyun, sesli kitap veya rahatlatıcı bir müzik dinleyin.

​

*Televizyon izlememeye veya yatakta telefon, bilgisayar gibi elektronik
aletleri
kullanmamaya özen gösterin.

 

EÄŸer bu yöntemlerin hiçbirisi uykuya dalmanıza yardımcı olamıyorsa, uyku sorunlarınızı HIV tedavinizi sürdüren doktorunuza bildirmeyi ihmal etmeyin

​

www.kirmizikurdele.org​
herkes için #hivbilgisi

#hivhakkindahersey

​

 

Kaynak: NAM-AIDSmap
Yararlanılan yazı bağlantısı

bottom of page