- HIV ve tedaviye erişim -

Yayına hazırlayan: Av. Fırat Can Güngör
Güncelleme tarihi: Haziran 2024
Yayın tarihi: Mart 2020 

​​​

HIV ve haklar yazı dizisinin bu bölümünde tedaviye erişim ile ilgili kısa bilgiler vermeye ve karşılaşılabilecek olası sorunlar ile ilgili çözüm yolları önermeye çalışacağız.
 

Tanı

 

Her birey herhangi bir devlet/üniversite/eğitim araştırma vb. ya da özel hastanelerde ya da özel klinikler/laboratuvarda HIV testi yaptırma hakkına sahiptir.

 

Bu testler, Türkiye genelinde uygulanan sağlık hizmetleri sunumu modeline göre standart muayene prosedürü kapsamında, geçerli kimlik belgesi ile yapılıyor. İstisnai olarak ülke genelinde bir kaç noktada anonim testler de düzenlenmekte. Bu noktalara ilişkin bilgiyi şu sayfamızda bulabilirsiniz. Bu testler sonucunda HIV tanısı alındıktan sonra tedavi süreciniz resmen başlamış olur.

 

Tedavi

 

Türkiye’de, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için HIV tedavisi ile ilgili ciddi sorunlar yaşanmamakta, sisteme kayıtlı her yurttaş tedaviye büyük oranda sorun yaşamadan erişebilmektedir. Ancak burada temel sorun farklı hastalıklar veya tetkikler için sağlık kuruluşuna yapılan başvurularda meydana gelebiliyor olmasıdır.

 

Tedaviye erişimin tamamen engellenmesi
 

HIV tanınız nedeniyle başkaca hiçbir tedavinizin aksamasına ya da aksatılmasına dönük müdahalelere izin vermemelisiniz. Bu tür durumlar Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 17. ve 56. maddelerine açıkça aykırıdır. Ayrıca Anayasa hiçbir yurttaşın hiçbir kurumda ayrımcılığa maruz kalmaması için ayrımcılık yasağı öngörmüştür. Bu nedenlerle, HIV bahane edilerek şu ya da bu tedaviye erişmenizin engellenmesi kabul edilemez. Böyle bir durumda derhal hastanenin hasta hakları masasına ve ilgili yargı mercilerine başvurmanızı öneririz.

 

Bazen bazı sağlık kuruluşlarında başka hastalara uygulanan tedavilerin HIV pozitiflere uygulanmadığını yeterli ekipman olmadığı vb. bahanelerle duyabilirsiniz. Bu durumda, herkese uygulanan tedavinin aynısını en hızlı şekilde isteme hakkına sahipsiniz. Eğer bu tedaviye erişiminiz engelleniyorsa, bu hususları açıklayan yazılı bir belge talep etmelisiniz. Dilerseniz, tedaviye o kurumda erişmek için başvurularınızı da yaparak, ayrıca mağduriyetiniz nedeniyle hukuki yollara başvurabilisiniz.

 

Tedaviye erişimin kısmen engellenmesi, zorlaştırılması
 

Yine HIV tanınız nedeniyle, farklı bir sebeple başvurduğunuz sağlık kuruluşunda size özel farklı uygulamalar, zorluklar veya uygulanması gerekenden tamamen farklı bir prosedür uygulanmaya çalışılabilir.

 

Bu yine anayasanın ilgili maddelerine ve temel sağlık haklarını düzenleyen mevzuatlara aykırıdır. HIV nedeniyle, tedaviye erişimde sürecin uzatılması veya zorlaştırılması gibi angaryalara katlanma zorunluluğu mevcut değildir. Devletin sağlık hizmetlerini en steril ve en teknolojik şekillerde sunma görevi yasalarla tanımlanmıştır. Bu nedenle, kullanılacak makineler, tetkik tıbbi malzemeleri ve ya diğer tüm ünitelerin zamanında hazır edilmesi veya sterilizasyonu sorumluluğu da devlette olup; tarafınıza bu konuda bir yük yüklenemez. Sizin beklentiniz, en ucuz, en hızlı ve makul şekillerde sağlık hizmetine erişmek olmalıdır.

​

Bu konuda bir taviz vermemelisiniz.

 

Yine tüm bu zorlamalar nedeniyle maruz kalınan mağduriyetlerin giderilmesi adına hasta hakları masasına ve adli-idari yargı mercilerine başvuru hakkınız saklıdır.

 

Sosyal güvence hakkı

​

Tedaviye erişim için bir diğer husus ise sosyal güvencenin varlığıdır. Mevcut faal bir sigortası olan her yurttaş tedaviden faydalanabilecektir. Bağ-Kur’lu olup primlerini iki aydan uzun süre ile yatırmayan kişilerin sosyal güvence hakkından faydalanılamayacağına dair hüküm HIV tedavisi için geçerli değildir. Bu durumlarda dahi sağlık hizmeti almak isteme hakkına sahipsiniz.

 

Sosyal güvenceniz yok ise belirlenmiş aylık primi ödeyerek genel sağlık sigortası sistemine dahil olmanız da mümkündür. Bu sayede de yine HIV tedavisine ulaşmanız sağlanacaktır.

Sonuç olarak;

 

 Devletin ve haliyle ilgili bakanlığın her vatandaşına ve vatandaş olmasa da ülke sınırları içinde dökümanlı/kayıtlı olarak bulunan tüm bireylere, en hızlı ve gelişmiş sağlık hizmetini hiçbir ayrımcılığa maruz bırakmadan sunma görevi, uluslararası sözleşmelerle ve anayasa ile tanımlanmıştır.

​

Bu konuda herhangi bir cayma kabul edilemez. Dolayısıyla birey olarak yine sizlere, sağlık hakkınızın engellenmesine izin vermemenizi ve aksi bir durumda hukuki girişimlerde bulunmanızı tavsiye ederiz.

​