Önemli noktalar
*HIV ile yaşamak, çocuk sahibi olmaya engel değil: HIV bilimindeki gelişmeler sayesinde, HIV ile yaşayan kişiler güvenli ve sağlıklı şekilde çocuk sahibi olabilir. Bilimsel veriler, düzenli eve tam uyumlu bir tedavi süreciyle, bulaş riskinin sıfırlanabileceğini gösteriyor.
*Belirlenemeyen = Bulaştırmayan (B=B /U=U): Viral yük "belirlenemeyen" düzeye indiğinde, HIV cinsel yolla, doğum sırasında bulaşmaz, emzirme süreci ise güvenle yönetilebilir. Bu, hem HIV pozitifler hem yenidoğan hem de halk sağlığı perspektifinde çok temel bir güven ilkesidir.
*Gebelik planlaması mutlaka bir uzmanla birlikte yapılmalı: Tedaviye erken başlamak, uygun doğum yöntemini belirlemek ve düzenli kontrollerle takipte kalmak, hem ebeveyn hem de bebek için en güvenli yolu oluşturur.
*Emzirmek artık mutlak bir risk değil, yönetilebilir bir süreç: Yeni araştırmalar, viral yükü belirlenemeyen seviyeye baskılanmış HIV ile yaşayan kişilerin bebeklerini emzirdiği durumlarda bulaş gözlenmediğini gösteriyor. Ancak sık takip ve destek şart.
*Çocuk sahibi olmak isteyen HIV ile yaşayan kişiler yalnız değil: Bu süreçte bilgiye, desteğe ve haklara erişim mümkündür. Korku yerine bilgi, yalnızlık yerine dayanışma tercih edilmeli. Bu süreçte bilim ve sivil toplum HIV ile yaşayan ebeveynlerin yanında.
- HIV, hamilelik ve emzirme -
..: ''Temel bilgiler - Bebek sahibi olmak'' başlıklı #hivbilgisi broşürümüzü buraya tıklayarak okuyabilirsiniz :.
Araştırmalar HIV pozitif kadınların da sağlıklı, sorunsuz ve mutlu bir hamilelik dönemi geçirdiklerini kanıtlıyor.
HIV pozitif kadınlar, doğru tedavi ve takiple, HIV negatif bebek sahibi olabilir ve emzirebilirler.
HIV ile yaşayan kişiler için çocuk sahibi olma fikri, geçmişte yoğun kaygılar ve belirsizliklerle doluydu. Ancak virüs baskılayan ve bulaş engelleyen HIV tedavi ilaçlarında (ART) sağlanan ilerlemeler sayesinde bu tablo tamamen değişti. Bugün bilimsel veriler, HIV ile yaşayan bir kişinin tedavi altında olması durumunda sağlıklı bir gebelik ve HIV negatif bir bebek sahibi olmasının oldukça mümkün olduğunu gösteriyor. 2017'de Fransa’da yayımlanan bir çalışma, HIV ile yaşayan kişilerden doğan yaklaşık 16.000 bebekte bulaş oranının sıfır olduğunu ortaya koydu (Mandelbrot et al., 2017).
Gebelik sırasında HIV'in bebeğe geçiş riski, büyük oranda annenin viral yüküne bağlı. Yüksek katılımlı gözlemsel çalışmalar, viral yükü "belirlenemeyen" düzeyde olan ve tedaviye bağlı kalan kişilerde bu riskin %1’in altına indiğini doğruluyor (British HIV Association, 2022). Bu durum, "Belirlenemeyen = Bulaştırmayan" (B=B / U=U) ilkesinin hamilelik süreci için de geçerli olduğunu gösteriyor. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) ve US CDC, HIV ile yaşayan kişilerde gebelik planlaması öncesinde viral baskılanmanın sağlanmasını açıkça önermekte. Bu strateji sadece bulaş riskini ortadan kaldırmakla kalmıyor, gebelik komplikasyonlarını da azaltıyor.
Doğum yöntemi ise viral yük seviyesine göre belirleniyor. Yapılan meta-analizlere göre, viral yük 1.000 kopya/mL’nin altındaysa vajinal doğum güvenle tercih edilebiliyor (WHO, 2023). Viral yük kontrolsüzse sezaryen doğum öneriliyor. Aynı şekilde ART rejiminin gebelikle uyumlu ve güvenli bileşenler içermesi de dikkatle planlanıyor. Örneğin dolutegravir, gebelikte güvenliği en çok araştırılmış integraz inhibitörleri arasında yer alıyor.
Fizyolojik yönlerin ötesinde, HIV ile yaşayan gebelerin psikososyal destek ihtiyacı da önem taşıyor. TheBody.com’da 2024 yılında yayımlanan vaka analizleri, gebelik sürecinde danışmanlık ve sosyal destek alan kişilerin depresyon ve kaygı düzeylerinin ciddi oranda azaldığını, doğuma ve ebeveynliğe adaptasyonlarının daha sağlıklı geliştiğini vurguluyor. Psikososyal destek, sadece ruh sağlığı açısından değil, tedaviye bağlılığın da en güçlü belirleyicilerinden biri.
Sonuç olarak, HIV ile yaşayan kişiler için gebelik, tıbbi olarak mümkün, etik olarak desteklenmiş ve sosyal olarak güçlendirilebilir bir süreç haline geldi. Bilimsel veriler, doğru tedavi, düzenli takip ve güçlü sosyal destekle HIV’in gebelik sürecine engel teşkil etmediğini ortaya koyuyor. Bulaş riskinin neredeyse sıfıra inmiş olması, bu alandaki en umut verici gelişmelerden biri olarak öne çıkıyor.
- HIV ve emzirme -
Emzirme, HIV ile yaşayan kadınlar açısından uzun yıllar boyunca mutlak risk alanı olarak değerlendirildi. Ancak günümüzde bu görüş değişiyor. 2023 yılında Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) tarafından yayımlanan yeni yönerge, virüs baskılayan ve bulaş engelleyen HIV tedavi ilaçları kullanan, düzenli olarak takip ile tedavi uyumu sağlamış ve viral yükü belirlenemeyen HIV ile yaşayan kadınların, çok çok düşük risklerle emzirebileceğini ortaya koyuyor. Bu durum, "Belirlenemeyen = Bulaştırmayan" (B=B/U=U) yaklaşımının emzirme döneminde de geçerli olabileceğini gösteriyor.
ABD ve Kanada’da 2014–2022 arasında yapılan çok merkezli bir çalışma, emziren 72 HIV ile yaşayan kişinin hiçbirinde bebeklerine HIV geçişi olmadığını bildirdi (Darak et al., 2023). Bu veri, Belirlenemeyen = Bulaştırmayan (B=B /U=U) ilkesinin emzirme sürecine de uygulanabilirliğini destekliyor. Bununla birlikte araştırmacılar, bu süreçte daha sık viral yük takibi, meme enfeksiyonlarının dikkatle izlenmesi ve tedaviye tam uyum gibi koşulların titizlikle sağlanması gerektiğini belirtiyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde, formül mama teminindeki zorlukları ve temiz suya erişim problemlerini dikkate alarak, ART altında olan ve viral yükü baskılanan kişilerin emzirmesini destekliyor. WHO'nun 2021 yönergesine göre, HIV ile yaşayan kişiler tek başına emzirme (ek gıda verilmeden sadece anne sütü) yaptığı sürece ve tedaviye düzenli devam ettikleri sürece, emzirmeye bağlı HIV bulaş riski çok düşüktür.
Bununla birlikte, formül mama hâlâ sıfır bulaş garantisi sunduğundan, özellikle yüksek gelirli ülkelerde sağlık otoriteleri bu seçeneği ön planda tutmaya devam ediyor. İngiltere HIV Birliği (BHIVA), her iki seçeneği de açıklayıcı biçimde anneye sunmayı, kararı kişinin değerleri ve yaşam koşulları çerçevesinde birlikte almayı öneriyor. Tıbbi kararlarda damgalamadan uzak, destekleyici bir yaklaşımın gerekliliği vurgulanıyor.
Son olarak, emzirme sürecinde HIV tedavisinin güncel bir unsuru olan uzun etkili PrEP (ör. cabotegravir) da anneler ve bebekler için umut vaat ediyor. 2025 yılında yayımlanan bir klinik faz araştırması, emzirme sırasında alınan cabotegravir dozlarının bebeğe geçen miktarının güvenli düzeyde ve farmakolojik olarak etkisiz olduğunu doğruladı (AIDSMap, 2025). Bu veriler ışığında, emzirme artık otomatik bir risk değil, Belirlenemeyen = Bulaştırmayan (B=B / U=U) yaklaşımı doğrultusunda güvenle yönetilebilen bir süreç olarak değerlendiriliyor.
Tüm bu bilimsel gelişmeler gösteriyor ki, HIV ile yaşayan kadınlar ve HIV ile yaşayan çiftler, eskiden hayal bile edemedikleri bir güvenle çocuk sahibi olabilir. Tedaviye erişim, düzenli takip ve doğru bilgilendirme sayesinde artık HIV, ebeveynlik yolculuğuna engel değil. Belirlenemeyen = Bulaştırmayan (B=B/U=U) ilkesi yalnızca tıbbi bir gerçek değil, aynı zamanda damgalamayı ve korkuyu da kıran güçlü bir mesaj. HIV ile yaşamak, sağlıklı bir hamilelik ve güvenli bir emzirme deneyimini kesinlikle dışlamıyor. Bugün artık evde oturup korkuya teslim olmak yerine, bilgilenmek, destek istemek ve çocuk sahibi olmayı istemekten çekinmemek zamanı. Bilime ve sivil topluma güvenerek, yalnız olmadığını bilerek ve her adımda haklara sahip olduğunu unutmadan bu konuda yol almak ve çocuk sahibi olmak mümkün.
- Hamilelik planı yapıyorsanız ya da hamile olduğunuzu öğrendiyseniz -
Eğer HIV ile yaşayan bir kadın olarak hamilelik planı yapıyorsanız ya da hamile olduğunuzu öğrendiyseniz, hamilelik sürecinde ihtiyaç duyacağınız tüm bilgiler için #onlinehivdanismanligi servisimiz aracılığıyla Kırmızı Kurdele İstanbul'a ulaşabilir ve doğru yönlendirmeleri alabilirsiniz.
Fakat bu kararla ilgili tüm aşamalarda, en büyük belirleyici etkenin HIV tedavinizi sürdüren enfeksiyon uzmanı ile yapacağınız detaylı görüşmeler olduğunu ve tüm detayları birlikte değerlendirmeniz gerektiğini daima hatırlamanız, sürecin sorunsuz ilerlemesi açısından hayati önem taşımaktadır.
(Bu sayfa Haziran 2025'te güncellenmiştir.)
www.kirmizikurdele.org
herkes için #hivbilgisi
#hivhakkindahersey
#hivindogrusu
#beşittirb
